Nasza nowa publikacja z mapą powiatu wydana 8 października 2024 r. . Powiat krośnieński woj. podkarpackie..  Powiat został utworzony w 1999 roku w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą jest miasto Krosno. Powiat obejmuje obszar wokół Krosna, natomiast samo Krosno jest oddzielnym miastem na prawach powiatu i nie wchodzi w jego skład.

Powierzchnia 923,79 km². Według danych z 31 grudnia 2019 roku powiat zamieszkiwały 112 283 osoby. Natomiast według danych z 31 grudnia 2023 roku powiat zamieszkiwało 108 922 osób.

Powiat krośnieński jest regionem o dużej lesistości. Lasy zajmują powierzchnię 33 596 ha.

Po 1945 r. już nie tylko górnictwo ropy naftowej stanowiło o potencjale gospodarczym regionu. W styczniu 1945 r. ruszyła rafineria w Jedliczu. Powstały m.in. huty szkła, zakłady obuwnicze, włókiennicze i przetwórstwa spożywczego.

Duże znaczenie dla rozwoju Krosna i okolic miało istnienie w latach 1975 - 1998 województwa krośnieńskiego, które zostało zlikwidowane po 24 latach, wraz z nowym podziałem administracyjnym kraju. 

WARTO ZOBACZYĆ W POWIECIE KROŚNIEŃSKIM

Gmina Chorkówka

Jest malowniczo położoną gminą na południowym krańcu powiatu krośnieńskiego, słynie z pięknych krajobrazów. Zabytki, piękno przyrody, prowadzone inwestycje i remonty obiektów, czystość wód, oferta kulturalna i sportowa, przyjaźni i gościnni mieszkańcy, stanowią razem jej największe i niepowtarzalne walory. W gminie niewątpliwie warto zobaczyć Muzeum Przemysłu Naftowego i Gazowniczego im. Ignacego Łukasiewicza w Bóbrce. Jest obiektem unikalnym w skali światowej. Powstało na miejscu najstarszej w świecie kopalni ropy naftowej, założonej w 1854 roku, przez Ignacego Łukasiewicza - ojca polskiego i światowego przemysłu naftowego. Celem założenia Muzeum była idea zachowania i ocalenia przed zniszczeniem autentycznych budynków, maszyn, urządzeń, narzędzi, dokumentów o polskim przemyśle naftowym. Zwiedzając Muzeum można zobaczyć obiekty pochodzące jeszcze z czasów Ignacego Łukasiewicza: unikalne w skali światowej, nadal czynne kopanki ropne („Franek” i „Janina”).Na uwagę zasługuje także Muzeum Kultury Szlacheckiej Dwór w Kopytowej, który obecnie spełnia rolę muzeum wnętrz dworskich. Jego wyposażenie obejmuje okres od końca XVIII wieku do lat 60-tych wieku XIX. Ekspozycję stanowią pamiątki z powstań narodowych. W miejscowości Kobylany zobaczyć można Dwór Sulimirskich, który sięga kilku stuleci i związany jest ze znanymi rodami oraz przydworski park z 300-letnimi dębami. Można podziwiać także trzy zabytkowe kościoły. Neogotycki kościół w Bóbrce wg planów architekta Teodora Talowskiego. W świątyni zamieszczone są witraże wykonane w latach 1907-1908 według projektów Stefana Matejki i Józefa Ostrowskiego. Murowany kościół pw. Narodzenia Najświętszej Panny Marii w Kobylanach. Kościół parafialny pw. św. Stanisława Biskupa i Męczennika w Zręcinie. Wewnątrz znajdują się pomniki z popiersiami oraz epitafia inskrypcyjne fundatorów, Karola Klobassy-Zrenckiego i Ignacego Łukasiewicza. W 2024 roku z okazji 202 rocznicy urodzin Ignacego Łukasiewicza  odsłonięto na cmentarzu w Zręcinie pomnik tego wybitnego Polaka. Znajduję się tam także grób Ignacego Łukasiewicza i jego małżonki Honoraty.

Gmina Dukla

Gmina miejsko-wiejska położona na terenach o wybitnych walorach przyrodniczych i krajobrazowych. Gmina rozwija się w kierunku turystycznym o czym świadczy rozwijająca się infrastruktura turystyczna: szlaki piesze, rowerowe, konne, ścieżki przyrodnicze, stacja narciarska, baza noclegowa w tym agroturystyczna i gastronomia. Rozwija się drobna wytwórczość, usługi, a także przemysł drzewny. Obszar gminy obejmują wszystkie formy ochrony przyrody znane w Polsce. Magurski Park Narodowy obejmuje południowo-zachodnie krańce gminy. Niewątpliwą atrakcją jest wieża widokowa na Górze Cergowej. To miejsce, z którego roztaczają się niezapomniane widoki na Beskid Niski, Bieszczady i Tatry. Cennym zabytkiem jest zespół pałacowo-parkowy z II połowy XVIII wieku. Mieści się tu Muzeum Historyczne – Pałac, będące najokazalszym obiektem w pejzażu architektonicznym Dukli. W ciągu wieków budowla ta przechodziła trzy fazy gruntownej przebudowy, zmieniając kształt, styl i wielkość. Muzeum w Dukli dała początek wystawa ukazująca Operację Karpacko-Dukielską 1944 roku – jako największą bitwę górską w czasie II wojny światowej. Wystawę zorganizowano w 1964 roku w ramach obchodów 20. rocznicy bitwy dukielskiej. W Dukli warto także zobaczyć: kościół parafialny pw. św. Marii Magdaleny w stylu późno barokowym z wystrojem wnętrz w stylu rokoko, Sanktuarium Św. Jana z Dukli i kościół OO. Bernardynów, komorę celną, ratusz z II połowy XIX w., ruiny synagogi żydowskiej, ruiny browaru, cmentarze wojenne z I i II wojny światowej, drewniane i murowane cerkwie. Drewniany kościół pw. św. Michała Archanioła w Wietrznie – to interesująca propozycja, a także liczne kapliczki przydrożne. Ojciec św. Jan Paweł II przebywał w Dukli 9 czerwca 1997 roku, 10 czerwca 1997 r. kanonizował dukielskiego rodaka w Krośnie. Miejsca kultu św. Jana z Dukli to Pustelnia znajdująca się w Trzcianie, klasztor OO. Bernardynów w Dukli oraz „Złota Studzienka” na górze Cergowej.

Uzdrowiskowa Gmina Iwonicz-Zdrój

Jeden z najpiękniejszych, najbardziej malowniczych zakątków województwa podkarpackiego. Położona na skraju Beskidu Niskiego odznacza się wyjątkowymi walorami krajobrazowymi, przyrodniczymi i klimatycznymi. Swojemu usytuowaniu pośród lasów i pagórków zawdzięcza niepowtarzalny mikroklimat i krystalicznie czyste lecznicze powietrze, a największym bogactwem gminy są obfite źródła wód mineralnych. Na terenie gminy znajduje się uzdrowisko Iwonicz-Zdrój, najstarsze na Podkarpaciu, z racji walorów nazywane perłą podkarpackich uzdrowisk.„Uzdrowisko Iwonicz” S.A. jest producentem unikalnych leków i kosmetyków opatrzonych znakiem towarowym „iwoline”. Kosmetyki te powstają na bazie soli jodobromowej i iwonickiej leczniczej wody termalnej oraz odpowiednio dobranych surowców naturalnych. Współczesny Iwonicz-Zdrój to prężnie rozwijający się ośrodek sanatoryjno-wypoczynkowy, który mimo znacznej rozbudowy nie stracił swoistej atmosfery. Jego zabytkowe centrum stanowi jedyny w swoim rodzaju przykład zwartego zespołu drewnianej zabudowy uzdrowiskowej w Polsce, pochodzącej z połowy XIX wieku. W uzdrowisku przeważa styl szwajcarski z późnoklasycystycznym nurtem rodzimej architektury polskiej. Nierozłącznym elementem funkcjonowania uzdrowiska jest życie kulturalne i sportowe oraz turystyka. Tereny Iwonicza-Zdroju i okolic stwarzają idealne warunki do uprawiania turystyki rowerowej. Będąc w gminie warto odwiedzić Las Grabiński w którym znajduje się pomnik ku czci 72 osób zamordowanych strzałem w tył głowy 24 lipca 1944 roku.  Warto nadmienić, że 2 dni później w ramach akcji „Burza” Armia Krajowa po bohaterskiej walce wyzwoliła z okupacji niemieckiej Iwonicz-Zdrój, który pozostał w polskich rękach aż do 20 września 1944 roku. Okres ten nazwano „Rzeczpospolitą Iwonicką”. Ziemia iwonicka na 57 dni stała się enklawą wolności.

Gmina Jaśliska

Na terenie gminy leży Jaśliski Park Krajobrazowy. Znajduje się tu także kilka rezerwatów przyrody, szlaki turystyczne i konne, ścieżki edukacyjne i trasy rowerowe. Są też miejsca do biwakowania i baza noclegowa w agroturystykach. Jaśliska to „Podkarpackie Hollywood”, nakręcono tu kilka filmów, między innymi „Wino truskawkowe”, „Twarz”, „Wielkie zimno”, „Gwiazda piołun” oraz nominowane do Oskara „Boże Ciało”. Powstało tu też wiele filmów przyrodniczych. Na terenie gminy znajduje się dużo budynków stanowiących o historii tego regionu. Kościół pw. św. Katarzyny Aleksandryjskiej wybudowany w XVIII wieku, z cudownym obrazem Matki Bożej Jaśliskiej, koronowanym przez Jana Pawła II w krośnie w 1997 roku, będący celem licznych pielgrzymek z Polski i Słowacji, XIX-wieczna, drewniana zabudowa Jaślisk o konstrukcji przysłupowej, zachowana w zachodniej pierzei rynku, XVII-wieczne piwnice do składowania wina, zachowane pod niektórymi budynkami w centrum Jaślisk, pomnik z XVII wieku tzw. kurhan szwedzki, postawiony na cześć obrony miasta przed Szwedami i wojskami Rakoczego, cerkiew św Paraskewy w Daliowej„ XIX-wieczna cerkiew pw. św. Mikołaja w Woli Niżnej.

Gmina Jedlicze

Jedlicze to niezwykle urokliwy i malowniczy obszar położony u bram Beskidu Niskiego. Przebiegający w pobliżu transgraniczny Szlak Naftowy przypomina o ważnej roli samego Jedlicza, od ponad 100 lat związanego z przemysłem naftowym w Polsce.W krajobrazie znajdują się wciąż pracujące unikatowe koniki pompowe, czyli kiwony. Znajduje się tu Dworek Marii Konopnickiej autorki „Roty” w Żarnowcu. W pobliżu Dworku położony jest zabytkowy budynek szkoły z XIX wieku, gdzie w sali lekcyjnej można zobaczyć, jak ponad 100 lat temu wyglądały zajęcia szkolne i jakimi pomocami dydaktycznymi wówczas się posługiwano. Można również osobiście spróbować sztuki kaligrafii starym piórem.Warto zobaczyć odrestaurowany Dwór Stojowskich w Jaszczwi. Ciekawym miejscem jest również Pałac Stawiarskich w Jedliczu wraz z kompleksem parkowym ulokowanym w pobliżu Kościoła pw. św. Antoniego Padewskiego. Wybudowany w latach 1911-1925, łączy elementy architektury romańskiej i gotyckiej. Nie sposób nie wspomnieć także o zabytkowej kaplicy cmentarnej pw. Jezusa Ukrzyżowanego, której wnętrze pokrywa polichromia figuralna wykonana w 1936 r. przez cenionego artystę malarza Stanisława Kochanka.

Gmina Korczyna

Prawdziwym bogactwem gminy Korczyna jest przyroda i urocze krajobrazy. Ponad 24% jej obszaru objęte jest ochroną prawną w postaci Czarnorzecko-Strzyżowskiego Parku Krajobrazowego. Znajduje się tu również: Rezerwat Przyrody „Prządki” na granicy Korczyny z Czarnorzekami – będący perłą Pogórza, dąb szypułkowy „Poganin” w Węglówce, skała „Konfederatka” w Woli Komborskiej, źródło „Mieczysław” w Czarnorzekach, wodospad „Trzy wody” w Komborni oraz ścieżki przyrodnicze i turystyczne. Do najciekawszych zabytków gminy Korczyna należą: obiekty sakralne w tym Sanktuarium św. Bpa Józefa Sebastiana Pelczara w Korczynie, skałka kultu Matki Boskiej z „Echo Lourdes”. Na Podzamczu, na jednej ze skał usytuowano figurę Matki Bożej z Lourdes oraz figurę św. Bernadetty. Ustawienie ich ma być przypomnieniem objawień z 1858 roku. Warto odwiedzić także źródełko z kapliczką w Komborni – miejsce odpoczynku św. Jana z Dukli. Widok na Korczynę i Sanktuarium Św. Józefa Sebastiana Pelczara

Warto zobaczyć także Dwór Kombornia stanowiący perełkę zabudowy dworsko-parkowej (obecnie zespół hotelowo-konferencyjny i wypoczynkowy) oraz XIV-wieczny Zamek Kamieniec na pograniczu Korczyny i Odrzykonia.

Gmina Krościenko Wyżne

Wyróżniają ją unikalne walory przyrodniczo-krajobrazowe oraz malownicze położenie. Dużą atrakcją dla mieszkańców gminy i okolicznych miejscowości jest park leśny „Dębina”. Zachowując charakter lasu gospodarczego został przystosowany do pełnienia funkcji rekreacyjnych dla mieszkańców. Na terenie gminy Krościenko Wyżne znajdują się także pomniki przyrody ożywionej w postaci 12 drzew, wśród których na szczególną uwagę zasługuje „Dąb Aleksander” – jedyne drzewo z Podkarpacia, które pretendowało w 2012 roku do prestiżowego tytułu Drzewa Roku. Dwór w Krościenku Wyżnym – Wśród ważnych i zabytkowych miejsc wartych zobaczenia wyróżnić należy zespół dworsko-parkowy, odrestaurowany budynek Izby Muzealnej, pomnik obchodów grunwaldzkich, kryptę grobową Cecylii Jabłonowskiej i znajdującą się obok niej zabytkową kapliczkę Najświętszego Serca Jezusa, Kościół neogotycki wraz z malowidłami lwowskiego artysty Jana Henryka Rosena, cmentarz choleryczny i cmentarz parafialny wraz z jego zabytkową częścią oraz wzniesiony na szczycie Góry Marynkowskiej Krzyż Zwycięstwa.

Gmina Miejsce Piastowe

Tereny gminy bogate są w liczne obiekty dziedzictwa kulturowego oraz architektury wiejskiej. Do najcenniejszych należy zaliczyć: drewniane kościoły w Rogach, Targowiskach i we Wrocance; dwór z XVII wieku w Targowiskach i fortyfikację podworską z kopcem w Rogach oraz przepiękne przydrożne kapliczki. W Zagrodzie Etnograficznej w Rogach zgromadzone są eksponaty i urządzenia używane w gospodarstwach wiejskich w minionym stuleciu. Zagroda zaprasza na lekcje muzealne przybliżające zwyczaje i obrzędy podkarpackiej wsi. Miejsce Piastowe jest corocznie odwiedzane przez dziesiątki tysięcy pielgrzymów. W Sanktuarium św. Michała Archanioła i bł. ks. Bronisława Markiewicza w Miejscu Piastowym rozwija się kult bł. ks. Bronisława Markiewicza oraz Matki Boskiej Fatimskiej. Warto odwiedzić Muzeum bł. ks. Bronisława Markiewicza, znajdujące się w Domu Macierzystym księży Michalitów oraz Muzeum Misyjne w  klasztorze sióstr Michalitek.

Uzdrowiskowa Gmina Rymanów

Gmina Rymanów położona jest na obszarze Beskidu Niskiego i Dołów Jasielsko-Sanockich. Jej krajobraz jest zróżnicowany. W części południowej dominują niewysokie góry, sięgające 600 m n.p.m., w większości porośnięte lasem bukowo-jodłowym, zwane Wzgórzami Rymanowskimi. Z kolei część północna, to teren równinny, pocięty szachownicą rozległych łąk i pól uprawnych. Pijalnia Wód Mineralnych w Rymanowie-Zdroju

Sercem gminy jest uzdrowisko Rymanów-Zdrój. Położone jest ono wśród wzgórz, w dolinie rzeki Tabor. Występujące tu źródła mineralne i specyficzny mikroklimat sprzyjają zarówno zabiegom leczniczym jak i wypoczynkowi. Wody lecznicze noszą nazwy: Klaudia, Tytus i Celestyna. Oferowane one są w stylowej pijalni wód. W uzdrowisku leczone są choroby układu oddechowego, serca, nerek, choroby reumatyczne oraz dróg moczowych. Uzdrowisko oferuje usługi w zakresie profilaktyki, leczenia i rehabilitacji dzieci i dorosłych. Obszar gminy Rymanów to teren zróżnicowany pod względem historycznym. Od wieków żyła tu i pracowała społeczność kilku nacji. Do najcenniejszych zabytków należą kościoły rzymskokatolickie: murowany w Rymanowie oraz drewniane w Klimkówce i Króliku Polskim. Równie cenne są zabytkowe cerkwie w: Bałuciance, Sieniawie, Wróbliku Szlacheckim i Królewskim. Są też cerkwiska oraz stare cmentarze łemkowskie w Desznie, Króliku Wołoskim, Wołtuszowej, Puławach, Wisłoczku i Tarnawce. Szczególną wartość, tak wyznaniową jak i historyczną posiada synagoga i cmentarz żydowski w Rymanowie. Po dawnych mieszkańcach zachowały się także przydrożne krzyże i kamienne kapliczki, pochodzące z XVIII, XIX i XX wieku. Gmina Rymanów znajduje się w jednym z najczystszych ekologicznie regionów Polski. Posiada wspaniałą przyrodę, bodźcowy klimat i czyste powietrze, które sprzyjają leczeniu, odpoczynkowi i pełnemu relaksowi oraz stanowią czynnik wzmacniający odnowę naturalnej odporności człowieka.

Gmina Wojaszówka

Gmina leży na skraju Pogórza Strzyżowsko – Dynowskiego, w dolinie Wisłoka. Znaczna część obszaru gminy znajduje się w granicach Czarnorzecko-Strzyżowskiego Parku Krajobrazowego. Górzysty charakter podkreślają: Królewska Góra, Kamieniec i Skałki Jagiellońskie. Ze wzgórz tych wypływają liczne strumienie, które zasilają przepływającą przez gminę rzekę Wisłok. Większe kompleksy leśne stanowią pozostałości puszcz karpackich. Świadczą o tym m.in. pomniki przyrody: ok. 500 - letni dąb bezszypułkowy „Jagiellon” w Rzepniku oraz ok. 300 – letni dąb szypułkowy w Ustrobnej. Gmina posiada wiele cennych zabytków: monumentalny – Zamek Kamieniec na pograniczu Korczyny i Odrzykonia, w którym zamieszkiwał hrabia Aleksander Fredro autor „Zemsty”. Na terenie ruin zamkowych usytuowane jest Muzeum Zamkowe, Sala tortur, oraz Pracownia Ceramiki Zamkowej. Warto także odwiedzić barokowy XVIII wieczny kościół parafialny pw. Narodzenia NMP i św. Andrzeja Apostoła w Łączkach Jagiellońskich, neogotycki kościół pw. św. Jana Kantego w Ustrobnej, kościół parafialny z końca XIX wieku w Odrzykoniu, kaplica pw. św. Zofii w Wojkówce, dawna cerkiew greckokatolicka z początku XX wieku, obecnie rzymskokatolicki kościół filialny w Rzepniku, XIX wieczny dwór Starowieyskich w Bratkówce, otoczony malowniczym, dobrze zachowanym parkiem, dawny dwór Lesikowskich w Łękach Strzyżowskich, założenia dworskie w Ustrobnej i Przybówce oraz wzniesiony w stylu neogotyckim na początku XIX wieku dwór w Łączkach Jagiellońskich.

dane: Starostwo Powiatowe w  Krośnie

Wikipedia

wydawca: www.wydawnictwo-pik.pl