Jesteś w: Strona główna / Aktualności
Aktualności
Tablica z planem miasta Lesko
Dodano 2024-07-22
Tablica z mapą gminy i planem Leska ustawiona w pobliżu Urzędu Miasta przy ulicy Parkowej. POŁOŻENIE Lesko to miasto w województwie podkarpackim będące siedzibą gminy miejsko-wiejskiej oraz powiatu leskiego. Położone jest na prawym brzegu Sanu, na zachodnim skraju Gór Sanocko – Turczańskich. To jedna z 5 gmin powiatu leskiego zajmująca obszar 112 km2.
Sąsiaduje z sześcioma gminami:
- od strony północnej z gminą Sanok i Tyrawa Wołoska,
- od wschodu z gminami Olszanica i Solina,
- od południa z gminą Baligród,
- od zachodu z gminą Zagórz.
W skład Gminy Lesko wchodzi miasto Lesko oraz 14 sołectw: Huzele, Weremień, Glinne, Jankowce, Postołów, Łączki, Łukawica, Hoczew, Bachlawa, Średnia Wieś, Bezmiechowa Dolna, Bezmiechowa Górna, Dziurdziów, Manasterzec.
Zarówno dla wymienionych sołectw, jak i miejscowości sąsiednich gmin, Lesko jest ważnym centrum administracyjno - handlowo – usługowym.
Położenie geograficzne sprawia, że samo miasto stanowi wspaniały start na bieszczadzkie szlaki, natomiast urok gminy i liczne atrakcje turystyczne sprawiają, że jej poznanie staje się wręcz obowiązkowe. Szczególnie, że leży na głównej trasie, którą kieruje się ruch turystyczny w Bieszczady. Wszak często zwane jest „Bramą Bieszczadów”.
HISTORIA LESKA
Początki osadnictwa na terenie obecnego obszaru miasta i gminy Lesko sięgają czasów kultury lateńskiej, okresu wpływów rzymskich i wczesnego średniowiecza. Świadczą o tym liczne odkrycia archeologiczne podczas prowadzonych wykopalisk. Jednak dopiero w 1436 roku pojawiły się pierwsze pisemne wzmianki o wsi Lesko zlokalizowanej na obszarze obecnej Posady Leskiej. Wieś tę, wraz z przyległymi dobrami, na przełomie XIV i XV wieku król Władysław Jagiełło nadał Kmitom z Wiśnicza herbu Szreniawa (Stanisławowi, a następnie Piotrowi), by początkiem 1470 roku uzyskała prawa miejskie.
Początek świetności Leska to wiek XVI, kiedy to miasto rozrasta się i otrzymuje wiele przywilejów, stając się ważnym miejscem na mapie Rzeczypospolitej. Jest to okres, w którym Kmitowie przenoszą się ze swej dotychczasowej posiadłości na Sobieniu do nowo wybudowanego murowanego zamku w Lesku.
Końcówka wieku XVI i początek XVII to szczególny okres w rozwoju miasta. W 1546 roku zostaje zatwierdzony statut cechów leskich. Miasto reprezentuje wówczas blisko 40 rzemiosł skupionych w 11 cechach. Przywilejem królewskim, otrzymuje prawo organizacji targów cotygodniowych i 3 jarmarków rocznie. Z tego okresu do naszych czasów zachowuje się w układzie miasta rynek (obecny Plac Konstytucji) i podstawowy schemat średniowiecznego rozplanowania ulic wybiegających z naroży rynku.
Po śmierci Piotra Kmity Lesko przechodzi na pewien czas w ręce Stanisława Stadnickiego. Następnie jego właścicielami są: Ossolińscy, Mniszchowie, a ostatnimi Krasiccy, którzy opuścili Lesko 10 września 1939 roku. Przez te wszystkie wieki zamieszkiwali je Polacy, Rusini, Ormianie i Żydzi, którzy w roku 1921 stanowili 60,3% mieszkańców miasta, a było ich 3870.
Dynamiczny rozwój zniweczony zostaje początkiem XVIII w. poprzez najazdy Szwedów w 1702 i 1704 r. oraz przez zarazę dziesiątkującą mieszkańców. W 1772 r. Lesko wchodzi w skład zaboru austriackiego. Początkowo utrzymuje swoją pozycję będąc nawet siedzibą cyrkułu, jednak na przełomie XVIII i XIX w. następuje jego powolny upadek, na który wpływ miały m.in. epidemia cholery, a w 1886 r. olbrzymi pożar niszczący 134 domy, w tym wszystkie wokół rynku i przy obecnej ulicy Unii Brzeskiej.
Na początek XX wieku przypada dla miasta czas kolejnego rozwoju, w trakcie którego powstało kilka ważnych budowli użyteczności publicznej, m.in. ratusz miejski. Prężnie działają rafineria ropy naftowej, fabryka konserw i przemysł budowlany. Powstają szkoły, straż pożarna, hotele, restauracje i sklepy, kwitnie życie kulturalne. Rozwój ten przerwany zostaje wybuchem I wojny światowej. Jednak brak większych zniszczeń nie przeszkadza dalszemu rozwojowi miasta, które w okresie dwudziestolecia międzywojennego zostaje zelektryfikowane, a rynek miejski wybrukowany. Wzniesiony zostaje budynek Sokoła i most na Sanie. Działa też prężnie wytwórnia win i miodów pitnych. Nadzieją dla miasta stają się źródełka mineralne, otwarta pijalnia wód zdrojowych oraz infrastruktura służąca dostosowaniu miasta do potrzeb uzdrowiska, które w przyszłości miało być perłą zdrojową Karpat Wschodnich.
Ambitne plany zniweczyła II wojna światowa. Podczas okupacji niemieckiej i sowieckiej największe straty ponosi ludność żydowska, której miejscem kaźni jest Zasław k/Zagórza. Masowej egzekucji Polaków dokonują hitlerowcy na wzgórzu Gruszka w lipcu 1940 r.
Działania wojenne spowodowały zmniejszenia liczby mieszkańców z 4.100 w 1939r. do 1.459 w 1945 roku. Pod gruzami znalazło się około 50% budynków miasta. Na tym terenie wojna nie kończy się jednak w maju 1945 r. Lata powojenne są okresem krwawych zmagań z nacjonalistami ukraińskimi spod znaku OUN - UPA. Zasłużonymi wśród mieszkańców w czasie wojny są Franciszka i Józef Zwonarz oraz doktor Miron Lisikiewicz, którzy pomagali i ukrywali Żydów. Otrzymali oni za to tytuł „Sprawiedliwi Wśród Narodów Świata”.
Współczesne Lesko to prężnie rozwijające się miasteczko będące siedzibą powiatu, stawiające na rozwój przedsiębiorczości lokalnej, głównie z zakresu usług turystycznych i okołoturystycznych. To miasto z przyszłością oraz potencjałem ludzkim i gospodarczym, a przede wszystkim miasto wielu kultur i bogatej historii, która w 2020 roku liczyła sobie już 550 lat.
Opisy historii Leska, poszczególnych miejscowości oraz zabytków przygotowane na podstawie:
Adam Fastnacht - "Osadnictwo ziemi sanockiej w latach 1340-1650"
Adam Fastnacht - "Dzieje Leska do 1772r."
Andrzej Trzciński, Marcin Wodziński - "Cmentarz żydowski w Lesku. Część I - wiek XVI i XVII"
Józef Budziak - "Dzieje Leska 1772 - 1918"
Józef Budziak - "Dzieje Leska 1918 - 1939"
Józef Budziak - "Zabytki sakralne Leska"
Stanisław Kryciński, Krzysztof Kobus, Anna Olej-Kobus - "Zabytki kultury żydowskiej w Polsce. Przewodnik"
Stanisław Orłowski - "Lesko i okolice. Przewodnik"
informacje: https://www.lesko.pl/