Plansza z mapą powiatu pabianickiego

W styczniu powiat pabianicki aktualizował tablicę z mapą powiatu, która stanęła w centrum Pabianic. Ścisła współpraca naszej firmy z działem promocji starostwa oraz lokalnymi podmiotami gospodarczymi, które miały możliwość zaprezentowania swojej oferty po obu stronach mapy,  zaowocowała II już edycją planszy promującej powiat pabianicki. (poprzednia w 2008 roku)  

CHARAKTERYSTYKA POWIATU PABIANICKIEGO

Powiat Pabianicki położony jest w Polsce centralnej i wchodzi w skład województwa łódzkiego. Pod względem liczby ludności plasuje się na V miejscu w województwie łódzkim, a pod względem powierzchni należy do jednego z najmniejszych.

W skład powiatu wchodzi 7 jednostek administracyjnych: miasto Pabianice i miasto Konstantynów Łódzki oraz 5 gmin wiejskich : Dłutów, Dobroń, Ksawerów, Lutomiersk, Pabianice. Położenie geograficzne powiatu jest bardzo korzystne. Stolicą powiatu, jaką jest miasto Pabianice leży 15 km od Łodzi, drugiego co do wielkości miasta w Polsce, przy trasie nr 14 Łódź- Poznań- Wrocław. Pomiędzy Pabianicami a Łodzią istnieją dogodne połączenia kolejowe, autobusowe, mikrobusowe i tramwajowe. Zaledwie kilka kilometrów od Pabianic znajduje się również lotnisko pasażerskie im. W. Reymonta na Lublinku.

Panorama Pabianic

Siłę powiatu pabianickiego stanowi infrastruktura i dobre zaplecze gospodarczo-przemysłowe, dzięki czemu jest on atrakcyjny dla przedsiębiorców i inwestorów. Powiat posiada także ciekawe miejsca pod względem turystycznym o cennych walorach przyrodniczych.

Jedną czwartą powierzchni zajmują duże kompleksy leśne z urokliwymi rzeczkami, łąkami i zagajnikami. Charakterystyczną cechą są również rozległe tereny letniskowo-rekreacyjne. Ponadto Pabianice i Konstantynów Łódzki posiadają Miejskie Ośrodki Sportu i Rekreacji, przy których istnieją obiekty sportowe i rekreacyjne ( boiska, baseny, hale sportowe, korty tenisowe, zbiorniki wodne). Dużą atrakcją naszego powiatu są także liczne zabytki, takie jak kościoły, Dwór Kapituły Krakowskiej oraz pałace i budynki pofabrykanckie.

Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji w Pabianicach

MIASTO PABIANICE

W czasach średniowiecznych ziemie, na których obecnie znajdują sie Pabianice i okoliczne miejscowości, nazywano Chropami. Pod koniec XI wieku żona księcia Władysława Hermana, Judyta, przekazała je Kapitule Krakowskiej, dzięki której Pabianice w połowie XIV wieku uzyskały prawa miejskie. W mieście składali wizyty królowie polscy ( m.in. Władysław Jagiełło i Kazimierz Jagiellończyk). Gościł tutaj także znany kronikarz Polski Jan Długosz. W 1535 r miasto uzyskało od Zygmunta Augusta przywilej na tworzenie cechów rzemieślniczych. W drugiej połowie XVI w. Kapituła Krakowska wzniosła dwór oraz kościół . W 1796 r. miasto zostało przejęte przez administrację pruską. W 1820 r Pabianice wyznaczono na osadę fabryczną dekretem namiestnika Królestwa Polskiego. Wybudowano kościół ewangelicko-augsburski i synagogę.

Dawna fabryka Krusche-Ender

W drugiej połowie XIX w. w Pabianicach dominował przemysł włókienniczy ( firmy R. Kindlera i Krusche-Endera). Dalszy rozwój miasta przyniósł przełom XIX i XX w. W 1900 r. połączono Pabianice z Łodzią elektryczną linią tramwajową, 1901 r. przy kolejowej trasie Warszawa-Kalisz wybudowano dworzec kolejowy, a w 1909 r szpital miejski i bank.

Dworzec kolejowy w Pabianicach

W czasie I wojny światowej powstało gimnazjum żeńskie. W okresie dwudziestolecia międzywojennego w Pabianicach wybudowano nową centralę telefoniczną, przeprowadzono elektryfikację miasta, wybudowano domy spółdzielcze. Powstały kluby sportowe, biblioteki, towarzystwa społeczne, szkoły.

We wrześniu 1939 r. w obronie Pabianic z wojskami hitlerowskimi ciężkie boje toczył XV Pułk Piechoty „Wilków”. Od listopada 1939 r. Pabianice znalazły się na terenie administracyjnym III Rzeszy tzw. Kraju Warty. W 1942 r. Niemcy unicestwili 8 tys. żydów zamieszkujących pabianickie getto. W czasie wojny ( 1941 r. ) w obozie koncentracyjnym w Oświęcimiu zamordowany został ojciec Maksymilian Maria Kolbe, który przez kilka lat mieszkał w Pabianicach. 19 stycznia 1945 r. miasto zostało wyzwolone spod okupacji hitlerowskiej.

Pomnik Jana Pawła II przy Kościele Św. Maksymiliana Marii Kolbe w Pabianicach

ZABYTKI

Najcenniejszymi zabytkami Pabianic są:

Dwór Kapituły Krakowskiej - dwór attykowy o cechach obronnych z drugiej połowy XVI w. Zbudowany został w latach 1566-1571 na polecenia Kapituły Krakowskiej przez muratora Wawrzyńca Lorka. Dwór należy do unikalnych i cennych zabytków polskiej architektury renesansowej posiadających jedną z najpiękniejszych attyk na elewacji zewnętrznej jakie są w naszym kraju.

Dwór Kapituły Krakowskiej w Pabianicach

Kościół pw. Św. Mateusza i Św. Wawrzyńca - kościół parafialny, zbudowany w latach 1583-1588 wg projektu Ambrożego Włocha z Płocka, murowany, późnorenesansowy, wystrój wnętrza barokowy z przełomu XVII i XVIII w.

Pomnik Niepodległości przy Kościele Św. Mateusza i Św. Wawrzyńca w Pabianicach

Kościół ewangelicko - augsburski pw. Św. Piotra i Pawła - murowany, wzniesiony w latach 1827-1831 wg projektu Franciszka Reinsteina , budowniczego woj. Kaliskiego. W ołtarzu głównym znajduje się obraz znanego malarza polskiego Wojciecha Gersona.

Kościół ewangelicko-augsburski św. Piotra i Pawła w Pabianicach

Pałac Ednerów - wzniesiony w 1883 r. - wg projektu architekta Ignacego Markiewicza.
W 1911 pałac rozbudowano dodając dwa skrzydła od wschodu i zachodu. Pałac zachował bogate, wielostylowe wyposażenie wnętrz: sztukaterie, malowidła sufitów, piece, boazerię. Stanowi on przykład miejskiej rezydencji fabrykantów. Obecnie jest siedzibą Starostwa Powiatowego w Pabianicach.

Pałac Endera – obecnie siedziba Starostwa Powiatowego w Pabianicach

Cmentarz Żydowski - założony został w połowie XIX w.
Zachowało się tutaj ok. 650 nagrobków stanowiących najbardziej tradycyjne formy żydowskich pomników nagrobnych. Najstarszy z nich pochodzi z 1871 r.

Cmentarz Ewangelicki - powstał w połowie XIX w. Znajdują się na nim grobowce i nagrobki rodzin fabrykanckich m.in. Rodziny Krusche i Enderów.

MIASTO KONSTANTYNÓW ŁÓDZKI

Tereny, na których leży dziś miasto należały od 1247 r. do książąt mazowieckich. Konstantynów Łódzki powstał jako osada sukiennicza w 1821 r. na gruntach majątku Żabice, należącego do Mikołaja Krzywiec-Okołowicza, szambelana króla Stanisława Augusta i posła sejmowego. W 1830 r. Rada Administracyjna Królestwa Polskiego podniosła osadę do rangi miasta. W 1869 r w czasach carskich represji Konstantynów Łódzki utracił prawa miejskie. W 1910 r. połączono miasto linią tramwajową z Łodzią. W okresie międzywojennym Konstantynów ponownie uzyskał prawa miejskie (1924 r.).

Miasto zostało znacznie zniszczone w czasie I wojny Światowej, a podczas II wojny Światowej w okresie 1939-45 r . zostało wcielone do III Rzeszy. Od roku 1940 znajdował się tu jeden z najcięższych obozów przejściowych dla ludności polskiej, głownie z tzw. Kraju Warty ( ponad 5 ty. osób ), w 1943 r. przekształcony w obóz dla dzieci i młodzieży białoruskiej, rosyjskiej, ukraińskiej (do 1945 r).

Pomnik bohaterów II wojny światowej w Konstantynowie Łódzkim

W Konstantynowie są ślady grodziska z XIV w. W 2002 r. odkryto również grobowiec sprzed 2,5 tys. lat. Wcześniej, w 2000 r od północnych granic miasta natrafiono na ślady obozowiska człowieka sprzed 8 tys. lat.

Do najciekawszych zabytków Konstantynowa Łódzkiego należą neogotycki Kościół Narodzenia Najświętszej Marii Panny z 1826-1832 r. oraz domy tkackie z początku XIX w.

GMINA PABIANICE

Początki gminy Pabianice nierozerwalnie związane są z historią Pabianic. Pierwszą siedzibą administracyjną gminy było Piątkowisko. Około 1297 r. Władysław Łokietek zezwolił Kapitule na lokowanie miejsca. Wraz z przyznaniem praw miejskich ( lata czterdzieste XIV w. ) siedziba została przeniesiona do Pabianic, a kasztelania zmieniła nazwę na Kapitułę Pabiańską. Mimo zmian w XIX w. i rozwoju przemysłu włókienniczego na ogromną skalę wsie i gminy pozostały typowymi jednostkami rolniczymi. Z ziem wchodzących w skład zaboru rosyjskiego zostało powołane w 1919 r województwo łódzkie, w skład którego wchodziła gmina Pabianice. Do gminy w okresie międzywojennym należało 17 wsi. Stolica administracyjna znajdowała się w Karniszewicach. W 1939 r. gmina wcielona została jako Kraj Wart do III Rzeszy. W 1945 r. siedzibą urzędu gminy stał się Ksawerów. W 1972 r. powstały nowe gminy w województwie łódzkim i siedzibę gminy przeniesiono do Pabianic. 1 stycznia 1997 r. z części gminy Pabianice wyodrębniono nową gminę - Ksawerów.

Zabytkami gminnymi, które warto zobaczyć to Kościół św. Marcina z 1875 r (Górka Pabianicka) i Kuźnia z XIX wieku (Porszewice).

Kościół św. Marcina w Górce Pabianickiej

GMINA KSAWERÓW

Osada Ksawerów powstała w 1825 r. w związku z rządowym planem rozwijania w okolicach Pabianic tkactwa. W XIX wieku rodzina Kindlerów - pabianickich fabrykantów wniosła tutaj kaplicę katolicką, która służy obecnie jako kościół parafialny Matki Boskiej Częstochowskiej.

Kościół Matki Boskiej Częstochowskiej w Ksawerowie

Znacznie starszy rodowód posiada miejscowość Widzew. Znajdował się tutaj od XVIII w. folwark wchodzący w skład dóbr pabianickich. W XIX w. powstała obok niego wieś. W 1841 r. dobra miejscowości Widzew nabył Mateusz Lubowicki, członek Rady Stanu Królestwa Polskiego.

W 1873 r. folwark Widzew nabył Rudolf Kindler, który w 1897 r. wybudował pałac w stylu chateau zachowany do dziś. Oprócz tego znajduje się tutaj kaplica wybudowana przez Mateusza Lubowickiego.

Pałac Kindlera w Widzewie

GMINA DOBROŃ

Pierwszym pisemnym przekazem, w którym wymieniono nazwę Dobroń jest akt uposażenia pabianickiego kościoła z 1398 r. informujący o dziesięcinach wsi należących się kościołowi.

W XV w. istnienie wsi odnotował w swoich kronikach Jan Długosz, w których w latach 1511-1518 autor wspomina, że „Dobrun” jest własnością Kapituły Krakowskiej Powiatu Szadkowskiego.

W 1779 r wzniesiono kościół i utworzono parafię dobrońską. W 1797 r. dobra dobrońskie kupiła od Saint-Paterne rodzina francuskich emigrantów de Saint Paul h. Casafranca. W 1850 r. sprzedali majątek Maurycemu Mamrothowi, bankierowi z Kalisza. Dobra te nabył Zdzisław Keller, następnie Władysław Kucharski. W 1864 r. utworzono tutaj gminę, której siedzibą była wieś Wymysłów.

W okresie międzywojennym znajdował się tutaj urząd gminy, wybudowano stację kolejową, Dom Ludowy, szkołę powszechną, przeprowadzono elektryfikację, założono sklep spółdzielczy. W 1929 r. zmieniono nazwę gminy na Dobroń.

Najcenniejszymi zabytkami gminy jest znajdujący się w Dobroniu kościół modrzewiowy Św. Wojciecha z 1779 r. oraz drewniana kapliczka z figurką Św. Floriana z XVIII w. Warty jest zobaczenia zabytkowy drewniany młyn na talarze (Ldzaniu).

Modrzewiowy Kościół Św. Wojciecha w Dobroniu

Zabytkowy drewniany młyn na talarze (Ldzaniu)

GMINA DŁUTÓW

Początki osadnictwa na tym terenie sięgają czasów średniowiecznych. Już w 1251 r . istniała tutaj wieś Czyżemin. W 1466 r. w księgach grockich sieradzkich odnajdujemy pierwszą wiarygodną wzmiankę na temat Dłutowa. W XVI w. Kapituła Krakowska przeprowadziła tutaj szeroką akcję kolonizacyjną, zakładając nowe osady i folwarki. Dłutów wraz z innymi wsiami tworzył tzw. klucz dłutowski wchodzący w skład dóbr pabianickich. Oprócz gospodarki folwarcznej rozwijało się młynarstwo, hutnictwo szkła, browarnictwo oraz gospodarka wodna i leśna. W 1540 r. w Dłutowie Kapituła Krakowska zbudowała kościół, arcybiskup gnieźniński erygował parafię. Rozwój zahamowały wojny i epidemie w XVII i XVIII w. W 1856 r. powstała gmina Dłutów.

Kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Dłutowie

Chata w Dłutowie

GMINA LUTOMIERSK

PUBLIKACJA PROMOCYJNA GMINY

Początki osadnictwa na terenie dzisiejszej gminy Lutomiersk, jak wykazały znaleziska sięgają połowy II tysiąclecia p.n.e. Prawa miejskie osada Lutomiersk otrzymała w 1274 r. na mocy przywileju Leszka Czarnego, księcia Sieradzkiego. W tym samym roku powstały tutaj cechy sukienników, jednych z najstarszych w Polsce. W 1311 r. Lutomiersk na mocy nadania praw Wacławowi Lisicowi przez Władysława Łokietka trafił w ręce Zarębów. Stąd wywodzi się znany ród Lutomierskich herbu Jastrzębiec. W 1570 r. Dziedzic Lutomierska Balcer Lutomierski przyjął wyznanie braci czeskich i oddał im kościół parafialny. Wojewoda rawski, Jędrzej Grudziński, kolejny właściciel Lutomierska wniósł tutaj w 1650 r Klasztor i Kościół Księży Reformatorów.

Rozwój miasta został zahamowany w II połowie XIX w., kiedy to władze carskie w odwecie za masowy udział mieszkańców w powstaniu styczniowym pozbawiły go praw miejskich, a klasztor dekretem carskim zmieniono na dożywotnie więzienie dla zakonników. Lutomiersk utracił prawa miejskie w 1870 r. W czasie I wojny światowej zabytkowa budowla klasztoru uległa znacznemu zniszczeniu. Podniesiony z ruin w okresie międzywojennym i oddany do użytku Ojcom Salezjanom w 1925 r. został ponownie zdewastowany podczas II wojny światowej. Aktualnie funkcjonuje w nim Salezjańska Średnia Szkoła Muzyczna.

W Lutomiersku godne zwiedzenia są : barokowy zespół klasztorny reformatorów ( obecnie Salezjanów ) z połowy XVII wieku wraz z kościołem oraz późnobarokowy kościół parafialny Matki Boskiej Szkaplerznej z lat 1775-1781.

Zabytkowe organy w Klasztorze Salezjanów w Lutomiersku.

źródło artykułu: http://powiat.pabianice.pl/metadot/index.pl?iid=3760

KONTAKT DO STAROSTWA:

Starostwo Powiatowe w Pabianicach

95-200 Pabianice, ul Piłsudskiego 2

tel. (42) 225-40-00
fax. (42) 215-91-66
e-mail: powiat@powiat.pabianice.pl

http://powiat.pabianice.pl